Cách xử lý tại nhà khi sốt co giật ở trẻ em an toàn

Cách xử lý tại nhà khi sốt co giật ở trẻ em an toàn

Sốt co giật ở trẻ em thường do virus gây ra, dẫn đến sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố di truyền và môi trường. Tình trạng này có thể xảy ra ở cả trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi, đặc biệt là trong độ tuổi từ 6 tháng đến 5 tuổi. Khi trẻ sốt cao co giật cha mẹ phải có cách xử lý và chăm sóc đúng cách.

Trong quá trình chăm sóc trẻ, chắc hẳn khi bị sốt là một trong những điều không hề xa lạ với mọi gia đình. Tuy nhiên, ở một số trẻ sốt cao sẽ gây co giật khiến cha mẹ vô cùng lo lắng. Vậy cách xử lý khi trẻ bị sốt cao co giật như thế nào?

Tìm hiểu về co giật do sốt

Sốt co giật là gì?

Sốt co giật xảy ra khi thân nhiệt của trẻ tăng cao đột ngột khiến não bị kích thích dẫn đến co giật chân tay hoặc co giật toàn thân. Khi bị sốt co giật, cơ thể trẻ cứng đờ, mắt trợn ngược, chân tay co quắp. Tình trạng này thường sẽ tự hết sau khoảng 1-2 phút. Nhưng trong một số trường hợp nghiêm trọng, nó sẽ kéo dài hơn 15 phút.

Xem thêm Nguyên nhân hiện tượng băng huyết sau sinh là gì?

Theo các chuyên gia, trẻ bị sốt cao co giật được coi là khoảng. 1-2 lần trong thời kỳ phát triển từ 2 tháng đến 6 tuổi coi như lành tính.

Sốt co giật ở trẻ em được chia thành 2 dạng:

• Sốt co giật đơn thuần: Một cơn co giật toàn thân kéo dài dưới 15 phút. Co giật kiểu tăng huyết áp và co cứng cơ. Tần suất cơn động kinh 1 cơn mỗi cơn Ngày. Sau cơn, trẻ không bị rối loạn tri giác, di chứng thần kinh;
• Co giật do sốt phức tạp: Co giật cục bộ kéo dài hơn 15 phút. Tần suất co giật ≥ 2 cơn/ngày;

Việc phân loại sốt đặc biệt quan trọng, cụ thể là:

• Khi thân nhiệt của trẻ trên 37,5 độ C sẽ được xác định là trẻ bị sốt.
• Trẻ có thân nhiệt từ 37,5 đến 38 độ C được coi là sốt nhẹ.
• Thân nhiệt ở mức 38 – 39 độ C là sốt vừa.
• Nhiệt độ từ 39 đến 40 độ C là sốt cao.
• Khi thân nhiệt > 40 độ C thì có biểu hiện sốt cao, sốt rất cao.

Co giật là cơn co thắt kịch phát và nhịp nhàng biểu hiện bằng hiện tượng co cứng hoặc co giật do sốt hoặc các nguyên nhân khác. Do đó, sốt co giật là tất cả những cơn co giật xảy ra khi có sốt cao và thường xảy ra ở trẻ từ 06 tháng đến 05 tuổi, những trẻ này không có biểu hiện nhiễm trùng thần kinh trung ương hoặc rối loạn chuyển hóa cấp tính.

Thông thường, có 2 loại sốt co giật: co giật đơn thuần và co giật phức hợp, cụ thể là:

• Một cơn động kinh chỉ đơn giản là một cơn động kinh toàn thân với tình trạng tăng trương lực cơ và co cứng cơ, thời gian của một cơn động kinh là khoảng. 15 phút sau cơn co, bé không có rối loạn tri giác hay dấu hiệu thần kinh bất thường sau cơn co.
• Sốt co giật có biến chứng là cơn co giật cục bộ, thời gian co giật kéo dài trên 15 phút, trẻ có thể có 02 cơn co giật trở lên trong một ngày.

Các bài viết chủ đề sức khỏe liên quan tại đây

Biểu hiện của sốt co giật ở trẻ

Sốt cao co giật thường xảy ra sớm, cơn co giật chủ yếu là toàn thể, cử động hai bên, co giật kiểu co cứng-co giật.

Khi bị co giật, trẻ có thể có thêm biểu hiện nôn ói, mép nổi bọt, đồng tử lồi lên khiến mắt có màu trắng. Những cơn co giật này thường là những cơn co giật ngắn, toàn thể kéo dài không quá 5 phút. Sau cơn co giật, trẻ có thể hôn mê hoặc buồn ngủ. Thời gian này có thể kéo dài đến một giờ. Trẻ em thường có 1 cơn co giật trong 1 đợt sốt.

Có 2 loại co giật do sốt là loại đơn giản và loại phức tạp. Xấp xỉ 1/3 số trẻ sốt co giật là co giật phức hợp.

Đặc điểm của co giật do sốt đơn giản:

• Các cơn động kinh điển hình là co giật toàn thân, tăng trương lực cơ và co cứng cơ.
• Thời gian tấn công 15 phút.
• Trẻ không có rối loạn tri giác hay dấu hiệu thần kinh sau cơn.
• Các điểm co giật do sốt phức hợp:
• Co giật cục bộ.
• Thời gian kéo dài > 15 phút.
• Có 2 cơn co giật trở lên trong vòng 24 giờ.

Nguyên nhân trẻ co giật khi sốt

Khi cơ thể trẻ đang phải chống lại các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm như virus, vi khuẩn thì thường trẻ sẽ có triệu chứng sốt. Tuy nhiên, hệ não bộ của trẻ dưới 6 tuổi vẫn chưa phát triển hoàn thiện nên trẻ khá nhạy cảm khi thân nhiệt thay đổi đột ngột dẫn đến tình trạng sốt cao co giật ở trẻ.

Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy sốt co giật ở trẻ em có liên quan đến yếu tố di truyền (gen). Do đó, trẻ sinh ra trong gia đình có tiền sử động kinh sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những trẻ khác.

Ngoài ra, nếu người mẹ thường xuyên hút thuốc lá khi mang thai hoặc tiếp xúc với môi trường có nhiều khói thuốc độc hại thì trẻ sinh ra sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh co giật. Đồng thời, phụ nữ mang thai có nồng độ ferritin huyết thanh thấp, thiếu sắt hoặc suy dinh dưỡng bào thai đều làm tăng nguy cơ co giật do sốt.

Triệu chứng trẻ em bị sốt co giật

Sốt co giật ở trẻ em thường sẽ xảy ra khi trẻ sốt cao, khoảng. 39-40 độ C. Nếu trẻ sốt trên 40 độ C thì khả năng rất cao trẻ bị co giật. Tuy nhiên, một số trẻ có thể lên cơn sốt cao khi nhiệt độ cơ thể thấp hơn. Khi trẻ bị co giật sẽ có những biểu hiện sau:

• Tăng trương lực cơ;
• Đứa trẻ bắt đầu mất ý thức
• Mất cảm giác ở chân, tay, miệng;
• La hét;
• Nôn mửa, mép có bọt;
• Tay chân co quắp hai bên, co giật toàn thân;
• thở loạn nhịp
• Học sinh chỉ lên…

Cơn co giật thường diễn ra trong khoảng thời gian từ vài chục giây đến vài phút và thường chỉ xuất hiện 1 lần trong cả cơn. Khi hết co giật, trẻ trở lại trạng thái bình thường. Đây được coi là bệnh sốt co giật đơn giản, lành tính và không cần điều trị đặc hiệu.

Nhận biết cơn co giật do sốt cao và cách sơ cứu

Co giật xảy ra khi trẻ sốt cao trên 39 độ C, có tính chất lan tỏa toàn thân (tay, chân, mình và đầu). Thời gian co giật ngắn dưới 40 phút.

Sau cơn, trẻ sẽ ngủ. Nên đánh thức trẻ ngay lập tức, nếu không trẻ sẽ rơi vào trạng thái li bì, mê man, hôn mê, gọi hỏi.

Cách sơ cứu trẻ sốt cao co giật: đặt trẻ nằm trên giường hoặc mặt phẳng, tránh để trẻ bị ngã hoặc va đập vào vật cứng. Tốt nhất là cởi hết quần áo cho trẻ, nếu không thì nới rộng quần áo, nhất là vùng cổ.

Dùng khăn bông mềm nhúng nước ấm, vắt hết nước, lau khắp người trẻ, nhất là các vùng nách, bẹn, trán, lau đi lau lại nhiều lần cho đến khi trẻ hết co giật.

Vì trẻ co giật không uống được thuốc nên càng hạ nhiệt nhanh hơn: trẻ dưới 12 tuổi uống viên paracetamol 80 mg, trẻ lớn uống viên 150 mg.

Chờ cho trẻ ngừng cử động, sau đó lật trẻ sang một bên ngay sát đầu trẻ ở vị trí an toàn, hơi lùi về phía sau để tránh chất nôn trào ngược vào phổi gây nguy hiểm đến tính mạng. Sau đó đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để tìm và điều trị nguyên nhân, tránh tái phát cơn sốt cao trở lại.

Hướng dẫn Bố mẹ trẻ xử trí sốt giật tại nhà

Khi trẻ xuất hiện các triệu chứng co giật, cha mẹ nên bình tĩnh, không nên hoang mang. Đứa trẻ có thể được giúp đỡ bằng các bước sau:

Bước 1: Khai thông đường thở cho trẻ:

• Đặt trẻ nằm ở nơi rộng rãi và an toàn
• Tư thế an toàn: Cho trẻ duỗi thẳng chân, nghiêng người sang một bên để tránh trẻ cử động sẽ bị nôn, thức ăn từ chất nôn đi vào đường hô hấp.
• Nới lỏng áo quanh cổ, nếu có gối thì đặt gối dưới đầu trẻ.
• Đừng cho bất cứ thứ gì vào miệng hoặc cố gắng cạo răng của con bạn.
• Đừng đẩy trẻ hoặc cố gắng dùng sức để kìm nén cơn co giật.
• Bước 2: Cách hạ sốt cho trẻ:
• Paracetamol liều 10-15 mg/kg/lần, có thể nhắc lại sau 4-6 giờ nếu còn sốt. Đối với trẻ em 6 tháng đến 1 tuổi dùng liều 1 viên 80 mg; Trẻ em từ 1-5 tuổi uống 1 viên 150 mg. Nên dùng thuốc hạ thân nhiệt:
• Sau khi cơn qua đi, trẻ có thể lú lẫn hoặc buồn ngủ và cần được bảo vệ.

Bước 3: Lau mát hạ sốt cho trẻ

• Dùng khăn nhúng nước ấm đặt vào nách, bẹn và sau tai của trẻ.
• Hạ nhiệt khi trẻ sốt cao 39 độ C bằng cách đắp khăn ướt với nước ấm 36-37 độ C (nước pha sữa tắm cho bé) vào nách, bẹn và trán.
• Thay khăn thường xuyên để việc làm mát cho trẻ được thực hiện tốt và nhanh hơn. Không nên dùng nước đá vì sẽ gây co mạch làm chậm quá trình làm lạnh.
• Làm khô trong khoảng. 15-30 phút trong khi chờ đợi tác dụng của thuốc hạ sốt.
• Cứ 2-3 phút lại thay khăn ấm mới và dừng lại khi nhiệt độ nách bé trở lại bình thường.

Bước 4: Những điều cha mẹ cần nhớ khi trẻ lên cơn co giật

• Xác định hoàn cảnh của cơn động kinh và điều kiện của cơn động kinh
• Khi nào trẻ bị co giật?
• Trẻ bị co giật bao nhiêu lần? Mỗi lần giật kéo dài bao lâu?
• Trẻ có cử động chân, tay, mắt, miệng, nửa người hay chỉ gật đầu một bộ phận nào đó?
• Trước khi lên cơn, trẻ có biểu hiện gì bất thường không? Bạn đã ăn hoặc uống nhầm thuốc hay thuốc độc? có sốt cao không? Có nôn không? Đau đầu?…
• Sau cơn: Cử động tay chân có bình thường không?
• Liên hệ đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí kịp thời:

Một số điều cần tránh khi trẻ co giật do sốt cao

Đừng cố gắng chống lại cơn co giật của con bạn bằng cách ôm chặt chúng vì chúng có thể gây tổn thương cho một số bộ phận của cơ thể hoặc có thể làm gãy xương của trẻ.

Không cho trẻ ăn hoặc uống bất cứ thứ gì vì có thể làm trẻ ngạt thở. Không dùng vật cứng vuốt miệng trẻ vì sợ trẻ cắn vào lưỡi, vì trẻ rất ít khi cắn vào lưỡi trong cơn co giật.

Nếu trẻ cắn vào lưỡi không nguy hiểm bằng việc cho vật cứng vào miệng trẻ sẽ làm tổn thương niêm mạc miệng, làm gãy răng, tụt nướu của trẻ.

Không ủ ấm, mặc thêm quần áo cho trẻ, thậm chí trẻ có thể bị ớn lạnh khi sốt cao, cần tìm cách hạ nhiệt nhanh bằng cách làm mát cơ thể và môi trường. Đó là cách tốt nhất, an toàn nhất để phòng và cắt cơn co giật cho trẻ.

Phòng chống cơn co giật do sốt cao ở trẻ nhỏ

Thông thường khi trẻ bị nhiễm trùng (vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng…) cơ thể trẻ bị nóng sốt. Ở trẻ em, thân nhiệt bình thường từ 37 – 37,5 độ C, khi lên tới 38 độ C là bị sốt.

Với mức sốt 38 – 38,5 độ C cơ thể chịu đựng được, nhưng khó chịu đựng được khi nhiệt độ trên 39 – 40 độ C gây mất nước và điện giải khiến rối loạn thần kinh, co giật. Khi bị co giật do sốt cao ở trẻ, nếu đã xảy ra rồi thì rất dễ tái phát.

Điều này gây ra nhiều hoang mang cho các bậc cha mẹ và cũng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ. Vì vậy, khi trẻ có biểu hiện sốt cao cần đưa trẻ đi khám ngay để tìm nguyên nhân để điều trị kịp thời.

Trong khi trẻ bị sốt cần uống nhiều nước, tốt nhất là cho trẻ uống nước ORS hoặc cho trẻ ăn nhiều hơn, cởi bỏ quần áo, đặt trẻ ở nơi thoáng mát và không bao giờ quấn hay ủ trẻ.

Phải liên tục theo dõi nhiệt độ của trẻ bằng cách đo nhiệt độ cho trẻ khi trẻ sốt. Có 4 vị trí có thể đo nhiệt độ của trẻ: Nếu nhiệt kế được buộc vào nách của trẻ, hãy cộng thêm 0,5 độ C.

Nếu đặt nhiệt kế ở hậu môn thì phương pháp này là chính xác nhất, chỉ cần 1-2 phút là đọc được kết quả. Nếu bạn đưa nhiệt kế vào miệng, cách này dễ đặt nhưng phải mất 7-10 phút để đọc kết quả; Nếu đo nhiệt độ ở tai thì đọc kết quả nhanh nhưng nếu bị viêm tai giữa thì khó chính xác.

Co giật do sốt

Cách xử lý tại nhà khi sốt co giật ở trẻ em an toàn