Viêm amidan ở người lớn: Nguyên nhân – Triệu chứng – Cách phòng ngừa bệnh
Viêm amidan ở người lớn thường có biểu hiện đau họng, khó nuốt, sốt cao, mệt mỏi, hơi thở có mùi, vòm họng sưng đỏ… Tuy hiếm gặp nhưng bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe của người bệnh. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin cần thiết về căn bệnh này để người bệnh nhận biết và xử trí đúng cách.
Viêm amidan là gì?
Amidan được coi là “chiếc áo giáp” bảo vệ hệ hô hấp: vừa giúp ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn, virus, nấm gây tổn thương hệ hô hấp vừa sản sinh miễn dịch cho cơ thể. Nhưng vì là hàng rào đầu tiên nên bộ phận này thường xuyên tiếp xúc với vi khuẩn, virus. Và khi gặp quá nhiều sự tấn công từ kẻ thù, amidan sẽ yếu đi và dễ rơi vào tình trạng sưng tấy, viêm nhiễm.
Amidan là tổ chức lympho phía sau thành họng, cấu tạo đặc thù có nhiều khe, hốc nhỏ nên vô tình trở thành nơi trú ngụ của mầm bệnh. Ngoài ra, Việt Nam với khí hậu nóng ẩm cũng góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho các loại vi khuẩn, virus phát triển. Điều này giải thích cho việc nhiều người bị viêm amidan tái phát nhiều lần trong năm.
Xem thêm Sỏi thận kiêng ăn gì? Chế độ ăn uống cho người sỏi thân an toàn
Ngoài ra, hệ miễn dịch của trẻ nhỏ và người già suy giảm tạo cơ hội cho virus, vi khuẩn tấn công. Vì vậy, đây là nhóm đối tượng có nguy cơ cao dễ mắc bệnh.
Amidan là khu vực sản xuất kháng thể IgG và là hàng rào miễn dịch đặc hiệu cho trẻ. Nhưng khi trẻ bước qua tuổi dậy thì, amidan lại suy giảm khả năng hoạt động.
Khi cơ thể ở trạng thái khỏe mạnh, amidan hoạt động như một màng lọc bảo vệ cơ thể và hệ thống mũi họng khỏi các chất độc hại. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, viêm amidan tái phát nhiều lần dẫn đến nguy cơ mắc các hội chứng nguy hiểm như áp xe phúc mạc, ngưng thở khi ngủ… Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe chung.
Viêm amidan là tình trạng viêm sung huyết và tiết dịch của amidan khẩu cái. Một số triệu chứng viêm amidan ở người lớn là đau họng, khó nuốt, sốt, đau đầu, ho, đau và sưng hạch bạch huyết ở cổ, mệt mỏi, nghẹt mũi, khàn tiếng, đau tai… Khi khám họng, bạn có thể thấy rằng amidan sưng đỏ.
Dấu hiệu của viêm amidan do vi khuẩn là nổi hạch ở cổ, sốt, soi họng thấy amidan sưng đỏ hai bên vòm họng, xuất hiện các nốt sần màu trắng, chứa mủ trên amidan, hơi thở có mùi.
Viêm amidan ở người lớn khi cấp tính sẽ khiến người bệnh sốt cao tới 39 – 40 độ C. Người bệnh có dấu hiệu ớn lạnh, lảo đảo, mệt mỏi, đau đầu, đau họng, nuốt vướng, nuốt đau, chán ăn.
Trường hợp viêm amidan mãn tính, bệnh nhân có thể sốt âm ỉ về chiều, thể trạng yếu. Người bệnh thường có biểu hiện ho, khàn tiếng, nuốt vướng, nuốt đau kéo dài, hơi thở thường nặng mùi. Nội soi họng cho thấy nhiều khe và hốc, chứa đầy mủ trắng trông giống như bột giấy trên bề mặt amidan.
Các bài viết chủ đề liên quan tại đây
Một số triệu chứng của bệnh viêm amidan cấp tính
So với trẻ nhỏ, các triệu chứng của bệnh ở người lớn không quá khác biệt. Tuy nhiên mức độ có thể nhẹ hơn. Có thể kể đến một số biểu hiện thường gặp như sau:
- Người bệnh bị ớn lạnh và sốt cao, có thể lên tới 39 hoặc 40 độ C.
- Đau họng, nuốt đau, cảm giác vướng ở cổ họng và ăn không ngon miệng
- Cơ thể mệt mỏi kèm theo đau đầu.
- Khi soi họng phát hiện amidan sưng to, tấy đỏ 2 bên vòm họng.
Một số trường hợp còn bị viêm amidan hốc mủ, xuất hiện mủ trắng, dễ bong ra và có mùi hôi.
Ngoài các triệu chứng trên, trường hợp viêm amidan mãn tính có thể xuất hiện tình trạng gầy sút nhiều hoặc sốt về chiều, khàn tiếng, nuốt vướng cảm giác dị vật trong họng dù đã vệ sinh răng miệng đầy đủ nhưng hơi thở vẫn có mùi hôi. Một số trường hợp ngủ ngáy hoặc thở khò khè rất dễ nhầm với các bệnh lý khác.
Nguyên nhân gây viêm amidan
Các yếu tố như thời tiết thay đổi đột ngột, môi trường ô nhiễm, khói bụi độc hại; bệnh nhân có tiền sử mắc các bệnh viêm VA, viêm xoang, viêm răng miệng… Cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường.
Do đó, một số nguyên nhân gây viêm amidan là:
- Từng mắc các bệnh về đường hô hấp hoặc bệnh truyền nhiễm như ho gà, sởi…
- Vệ sinh khoang miệng không sạch sẽ
- Có dị tật ở cổ họng hoặc amidan
- Môi trường ô nhiễm (khói bụi, vệ sinh kém…)
- Sử dụng thực phẩm không đảm bảo vệ sinh hoặc sản phẩm đông lạnh (như kem, kem…)
- Thay đổi thời tiết đột ngột
Phân loại bệnh viêm amidan
- Viêm amidan cấp tính
Dấu hiệu đầu tiên của viêm amidan cấp tính là sốt cao 39-40 độ C, cảm giác khô họng và đau khi nuốt hoặc ho. Các triệu chứng khác có thể xảy ra như lưỡi trắng, niêm mạc họng đỏ và sưng tấy; Toàn thân mệt mỏi, chán ăn và có dấu hiệu tiểu ít, táo bón.
- Viêm amidan mãn tính
Nếu tình trạng này lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ dẫn đến viêm amidan mãn tính với các biểu hiện giống như viêm cấp tính nhưng kèm theo một số triệu chứng khác như:
- Sốt tái đi tái lại nhiều lần
- Cảm giác vướng ở cổ họng khi nuốt thức ăn hoặc nước uống
- Thể trạng kém, suy nhược và có thể sốt về chiều
- Ho khan từng cơn, khạc đờm và thường ho kéo dài
- Thay đổi giọng nói do ho nhiều gây đau họng, rát họng
- Khò khè, người lớn ngủ ngáy, trẻ em có thể gặp hội chứng ngưng thở khi ngủ
Viêm amidan mãn tính cũng có thể gây ra sỏi amidan. Nguyên nhân là do các phần tử như tế bào chết, nước bọt và thức ăn tích tụ trong các kẽ của amidan. Một thời gian sau, chất thải có thể đông đặc lại thành những viên sỏi nhỏ. Chúng có thể tự bong ra hoặc cần đến các thủ thuật y tế để loại bỏ chúng.
- Viêm amidan quá phát
Viêm amidan quá phát có nguồn gốc từ viêm amidan mãn tính. Các tác nhân gây bệnh có sẵn trong amidan chỉ chờ cơ hội chuyển qua giai đoạn phát triển quá mức. Khi bước vào giai đoạn này, người bệnh thường bị sốt, đau họng, sưng amidan. Các triệu chứng tương tự như viêm amidan cấp tính, nhưng sẽ kéo dài hơn. Viêm amidan quá mức xảy ra khoảng. 4 lần một năm.
Người lớn bị viêm amidan cấp có nguy hiểm không?
Bị viêm amidan ở tuổi trưởng thành ít nguy hiểm hơn so với trẻ nhỏ. Ở người lớn, hệ thống miễn dịch đã được hoàn thiện nên tiên lượng bệnh rất nhẹ, phần lớn chỉ gây phiền toái đến sinh hoạt của người bệnh. Nhưng không thể vì thế mà chủ quan được. Nếu không điều trị kịp thời, viêm amidan có thể ngày càng nặng và gây ra những biến chứng khó lường.
Trường hợp chỉ viêm nhiễm khu trú, amidan có thể sưng tấy gây viêm loét quanh tổ chức này và loét thành họng. Nhưng nếu tình trạng không sớm được cải thiện, tình trạng viêm nhiễm sẽ lan rộng hơn và gây viêm mũi xoang, viêm hạch cổ, viêm tai giữa, thậm chí là viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm phổi,…
Ngoài ra, viêm amidan còn được coi là cơ hội gây bệnh của nhiều loại vi khuẩn, virus độc gây ra nhiều bệnh nguy hiểm như viêm não, viêm khớp, viêm cầu thận,…
ĐIỀU TRỊ VIÊM AMIDAN Ở NGƯỜI LỚN NHƯ THẾ NÀO?
Hầu hết các trường hợp viêm amidan ở người lớn đều do virus gây ra nên phương pháp
Vì hầu hết các trường hợp viêm amidan ở người lớn đều do virus gây ra nên việc điều trị là nghỉ ngơi và tự chăm sóc tại nhà. Các thực hành tự chăm sóc thường được khuyến nghị bao gồm:
Nghỉ ngơi, uống nhiều nước: Có thể uống trà thảo mộc với chanh và mật ong. Súc miệng bằng nước muối. Thuốc giảm đau hạ sốt có thể được sử dụng để giảm đau và khó chịu. Sử dụng viên ngậm giúp sát trùng, giảm đau họng và ăn được thức ăn mềm.
Cắt amidan: Thông thường viêm amidan ở người lớn sẽ khỏi trong vòng 1 tuần, nhưng một số trường hợp viêm amidan trở nên cấp tính và hay tái phát. Cắt amidan được áp dụng trong trường hợp viêm amidan mãn tính có các biểu hiện sau:
Viêm nhiều lần (trên 5 lần/năm): Gây biến chứng viêm nhiễm, áp xe quanh amidan. Viêm nhiễm quá mức gây khó thở, khó nuốt, khó nói. Gây biến chứng xa: viêm màng ngoài tim, viêm cầu thận, viêm khớp, rối loạn tiêu hóa lâu ngày, nhiễm khuẩn huyết.
Những trường hợp viêm amidan ở người lớn có chỉ định mổ chỉ được thực hiện khi hoàn toàn không vi phạm các chống chỉ định như rối loạn đông máu, các bệnh nội khoa không ổn định như tăng huyết áp, suy tim, suy thận.
Ngoài ra, những trường hợp viêm amidan ở người lớn có chỉ định mổ chỉ được thực hiện khi hoàn toàn không vi phạm các chống chỉ định như rối loạn đông máu hay các bệnh lý nội khoa không ổn định như tăng huyết áp, suy tim, suy thận, suy gan giai đoạn bù,..
Mặc dù cắt amiđan sẽ chấm dứt vấn đề viêm amiđan tái phát ở người lớn nhưng chỉ định cắt amiđan ở người lớn vẫn cần phải cân nhắc kỹ lưỡng.
Thuốc Đông y chữa viêm amidan ở người lớn
Theo quan điểm của đông y, viêm amidan là do các yếu tố phong, nhiệt độc và tà khí bên ngoài tấn công, gây tổn thương can khí, tân dịch, tổn thương hỏa, nhiệt và gây ra bệnh. Dựa vào nguyên nhân gây ra bệnh này, cơ chế điều trị của các bài thuốc dân gian chữa viêm amidan ở người lớn như sau:
Thanh phế, tiêu viêm, chỉ thống, bổ phế, hóa đờm
Thanh nhiệt, giải độc, lương huyết
Thuốc nam có ưu điểm an toàn, lành tính và hiệu quả thấp. Hiệu quả của các thuốc này thường lâu dài và rộng khắp do cơ chế tác động và loại bỏ căn nguyên từ bên trong. Một số bài thuốc như Thanh phế bổ phế thang còn có tác dụng điều hòa cơ thể, giúp người bệnh ăn ngon, ngủ sâu, cân bằng âm dương, nâng cao sức đề kháng, ngăn ngừa bệnh tái phát.
Khi nào cần cắt amidan?
Cắt amidan là phương pháp điều trị hiệu quả nhất mà các bác sĩ dành cho bệnh nhân với những trường hợp cụ thể như:
- Amidan sưng to gây tắc nghẽn đường hô hấp và đường tiêu hóa của người bệnh.
- Bác sĩ chẩn đoán nghi ung thư amidan.
- Viêm amidan tái phát 6 lần/năm trở lên hoặc 3 lần/năm trong 2 năm liên tiếp.
- Viêm amidan do liên cầu hở van tim hậu thấp tái phát ở người lớn hoặc trẻ nhỏ có tiền sử các cơn sốt cao.
- Viêm amiđan mãn tính hoặc viêm amiđan cấp tính tái phát ở người mang mầm bệnh liên cầu uống thuốc không khỏi.
- Viêm amidan mãn tính điều trị bằng thuốc không có tác dụng, vẫn gây đau họng, viêm họng lâu ngày kèm theo hôi miệng.
- Viêm amidan có mủ và phải nhập viện.
- Viêm amidan gây biến chứng thành viêm cầu thận hoặc làm mưng mủ hạch cổ.
Triệu chứng viêm amidan ở người lớn và cách điều trị là gì?
Viêm amidan ở người lớn: Nguyên nhân – Triệu chứng – Cách phòng ngừa bệnh