Say nắng nên làm gì? Cách xử lý say nắng hiệu quả ai cũng làm được

Say nắng nên làm gì? Cách xử lý say nắng hiệu quả ai cũng làm được

Say nắng là tình trạng khá phổ biến vào mùa hè. Bạn không chỉ có các triệu chứng đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi,… mà còn dẫn đến đột quỵ. Nếu không được xử lý nhanh chóng có thể gây ra một số hậu quả khó khắc phục và gây thiệt hại về tính mạng. Cách xử lý say nắng hãy đọc bài viết dưới đây.

Say nắng là gì?

Say nắng hay say nắng là hiện tượng cơ thể tăng nhiệt độ (thường trên 40 độ C) và kết hợp với mất nước. Hệ quả là cơ thể mất kiểm soát hệ thống điều nhiệt, dẫn đến hệ hô hấp, tuần hoàn, thần kinh,.. bị rối loạn. Nguyên nhân chủ yếu là do tác động của nắng nóng hoặc hoạt động quá sức. Cảm nắng thường đi kèm với say nắng.

Ra nắng lâu dễ bị say nắng. Không chỉ mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, say nắng còn có thể gây đột quỵ. Nếu bạn bị co giật, hãy đưa người đó đến bệnh viện. Hạ đường huyết cũng thường bị nhầm lẫn với say nóng. Bạn có thể phân biệt bằng cách sờ vào trán và tay của bệnh nhân: nếu mát, toát mồ hôi là hạ đường huyết, nóng là say nắng.

Xem thêm Áp xe phổi là gì? Cách điều trị áp xe phổi như thế nào?

Say nóng là gì?

Say nóng là tình trạng cơ thể tăng nhiệt độ do ảnh hưởng của nhiệt độ môi trường cao và/hoặc do vận động thể lực quá mức gây ra các biến chứng liên quan đến hệ thần kinh trung ương, khiến bộ phận này bị rối loạn, mất kiểm soát. Say nắng có thể phát triển thành say nóng (say nắng).

Làm gì khi bị say nắng?

Nếu bị ngộ độc, phải nhanh chóng thực hiện các biện pháp sau:

• Đưa ngay người bệnh vào nơi râm mát, thoáng gió, tránh đám đông, cởi và nới rộng quần áo, chườm nước lạnh vào nách, bẹn…
• Trường hợp nặng, bệnh nhân bất tỉnh, lập tức dùng ngón tay cái ấn mạnh vào huyệt (ở chỗ nối 1/3 trên với 2/3 dưới của rãnh mũi và môi) và hội quyết (ở điểm cao nhất giữa 10 đầu ngón tay), có tác dụng khai tâm (đánh thức) và tiết nhiệt (xả nhiệt, làm mát), giật tóc.

Nguyên nhân gây say nắng, say nóng

Không uống đủ nước khi trời nóng, không khí lưu thông kém trong nhà, nơi ở có ánh nắng trực tiếp. Phơi nắng quá nhiều làm tăng chỉ số nhiệt của cơ thể.

Ngoài ra, một số yếu tố dễ gây sốc nhiệt bao gồm:

– Đào tạo và làm việc quá lâu trong môi trường nắng nóng

– Mặc quần áo quá dày, không thấm nước, dễ hấp thụ nhiệt…

– Không uống đủ lượng nước cần thiết khi ở trong môi trường quá nóng

– Dùng thuốc có tác dụng phụ làm giảm tiết mồ hôi như thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, thuốc kháng histamin…

– Mắc các bệnh lý, rối loạn nội tiết tố, béo phì…

– Người cao tuổi, người làm việc ngoài trời… là những đối tượng dễ bị say nắng, say nóng nhất, bởi nguy cơ say nắng cũng tăng cao khi chỉ số nhiệt tăng cao.

Các bài viết chủ đề sức khỏe liên quan tại đây

Triệu chứng khi bị say nắng

Cho dù là say nắng hay say nắng đều có biểu hiện chung là nhiệt độ cơ thể tăng cao. Khi thân nhiệt tăng cao sẽ làm cho quá trình đào thải mồ hôi tăng lên, gây mất nước nhiều, tình trạng này sẽ dẫn đến hậu quả là giảm thể tích tuần hoàn nếu không được bù nước ngay. Nặng có thể dẫn đến suy tim, rối loạn điện giải nặng và thậm chí mất mạng.

Khi nhiệt độ cơ thể tăng cao, một nguy cơ khác có thể xảy ra là chức năng của nhiều cơ quan như cơ quan hô hấp, tim mạch, thần kinh,… bị rối loạn.

Các dấu hiệu phơi nắng có thể dựa trên thời gian và nhiệt độ cơ thể tăng lên. Dấu hiệu nhẹ đầu tiên là nhịp thở, mạch đập nhanh, hồi hộp đánh trống ngực rồi dẫn đến chóng mặt, mệt mỏi, bủn rủn chân tay, đau đầu, khó thở tăng dần, co giật,… Cuối cùng là hôn mê, ngất, trụy tim mạch và tử vong.

Cách xử trí khi bị say nắng

Khi bị cảm nắng, cần nhanh chóng thực hiện các phương pháp sơ cứu trước khi có đồ y tế hoặc nhân viên y tế đến trợ giúp:

• Hạ thân nhiệt người ra nắng: đưa ngay người bệnh vào chỗ mát, thoáng, cho uống nước muối sinh lý hoặc nước điện giải, cởi bớt quần áo, dùng khăn lạnh hoặc nước đá chườm vào những nơi gần da có động mạch lớn như cổ, bẹn, nách.
• Nếu người bệnh ngất xỉu, không uống được nước hoặc sốt cao liên tục, nôn ói kèm theo các biểu hiện như đau ngực, đau bụng, khó thở thì phải nhanh chóng chuyển đến cơ sở y tế. Thường xuyên chườm mát cho người bệnh trong quá trình di chuyển.
• Bệnh nhân sẽ được truyền dịch điện giải và bù nước cũng như các biện pháp hỗ trợ khác tại cơ sở y tế. Người bị sốt cao khi say nắng có thể hạ sốt bằng cách cho uống paracetamol. Thuốc chống co giật có thể được dùng nếu co giật xảy ra. Trong tình huống bệnh nhân hôn mê, phải tiến hành đặt nội khí quản.

Các biện pháp phòng say nắng, say nóng trong mùa hè:

Khi chỉ số nhiệt cao, tốt nhất là ở trong môi trường có không khí mát mẻ. Nếu bạn phải ra ngoài nắng, có thể ngăn ngừa say nắng bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:

– Bổ sung nước trái cây giúp giảm thân nhiệt trong những ngày nắng nóng.

– Mặc quần áo thoáng mát, thoải mái, sáng màu, quần áo bảo hộ lao động, mũ bảo hiểm, mũ rộng vành, kính râm…

– Sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng (SPF) từ 30 trở lên.

– Uống nhiều nước hơn. Để ngăn ngừa tình trạng mất nước, nên uống ít nhất 1,5 lít nước lọc, nước trái cây hoặc nước ép rau củ mỗi ngày. Nước uống thể thao giàu chất điện giải có thể được sử dụng vào những ngày nhiệt độ cao và độ ẩm thấp.

– Không làm việc quá lâu dưới nắng hoặc làm việc trong môi trường nóng bức, tránh vận động thể lực quá sức. Nên nghỉ ngơi đều đặn sau khoảng. Làm việc liên tục 45 phút hoặc 1 giờ ở nơi ấm áp, nghỉ ngơi nơi thoáng mát 10-15 phút.

– Khi vừa đi nắng về là lúc cơ thể tiết nhiều mồ hôi, thân nhiệt cao, nếu tắm ngay sẽ làm thay đổi thân nhiệt đột ngột, rất nguy hiểm, có thể dẫn đến đột quỵ.

– Thực hiện các biện pháp phòng ngừa bổ sung khi tập thể dục hoặc làm việc ngoài trời. Bạn có thể uống khoảng. 700ml nước hai giờ trước khi tập luyện và cân nhắc bổ sung 250ml nước hoặc đồ uống thể thao ngay trước khi tập luyện. Trong khi tập thể dục, nên uống thêm 250 ml nước cứ sau 20 phút, ngay cả khi bạn không cảm thấy khát.

– Thay đổi hoặc hủy bỏ các hoạt động ngoài trời vào những ngày nắng nóng. Nên thay đổi thời gian của các hoạt động ngoài trời vào những thời điểm mát mẻ nhất trong ngày, chẳng hạn như sáng sớm hoặc sau khi mặt trời lặn.

Tránh đồ uống có chứa caffein hoặc cồn, vì những chất này có thể làm tình trạng mất nước trở nên trầm trọng hơn.

– Hạn chế ra ngoài trời nắng nóng. Tạo sự mát mẻ cho căn phòng trong nhà, thả rèm cửa, che bớt ánh nắng chiếu trực tiếp vào phòng vào thời điểm nóng nhất trong ngày.

– Không để trẻ em hoặc bất kỳ ai trong xe đang đỗ, tắt điện, trời nóng dù chỉ trong thời gian ngắn, vì nhiệt độ trong xe có thể tăng hơn 11 độ C chỉ trong 10 phút.

Sử dụng các biện pháp chống nắng

Hủy bỏ hoặc thay đổi các hoạt động ngoài trời là biện pháp chống say nắng hiệu quả nhất. Nếu có thể, hãy thay đổi thời gian tập luyện sang buổi sáng, buổi chiều hoặc giờ cao điểm trong ngày. Hoặc tạo một căn phòng mát mẻ trong nhà che nắng bằng cách thả rèm cửa trong những giờ nóng nhất.

Khi ra ngoài trời nắng nóng nên mặc quần áo thoải mái, thoáng khí, sáng màu, đeo kính râm, đội mũ rộng vành. Ngoài ra, nên tạo thói quen sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF (chỉ số chống nắng) từ 30 trở lên.

Có thể thấy, say nắng tuy không gây nguy hiểm đến sức khỏe người bệnh nhưng nếu không có biện pháp xử lý kịp thời sẽ dẫn đến những hậu quả khó lường. Trường hợp nặng cần đưa người bị say nắng đến cơ sở y tế gần nhất để tránh những hậu quả không đáng có.

Một số thực phẩm chống sốc nhiệt

Sau đây là một số thực phẩm chống nóng bạn nên lưu lại để bồi bổ cơ thể trong những ngày nắng nóng.

• Dưa chuột: Với 95% là nước, vỏ dưa rất giàu vitamin C, chất chống oxy hóa,…
• Dưa hấu: Cấp nước tức thì cho cơ thể, tạo cảm giác mát lạnh, sảng khoái.
• Cần tây: 96% là nước với nhiều chất dinh dưỡng như natri, kali, magie, canxi, phốt pho, sắt và kẽm.
• Kiwi: Đây cũng là loại trái cây mọng nước chứa chất điện giải giúp cơ thể luôn cân bằng nước.
• Hạt é: Một trong những loại hạt chứa nhiều thành phần tốt cho sức khỏe trong mùa hè như chất chống oxy hóa.
• Bạc hà: Là loại thực phẩm có vị ngon ngọt và chứa hàm lượng chất xơ cao.
• Lê: Đây là một trong số ít loại trái cây vừa có vị ngon ngọt lại chứa nhiều chất xơ rất tốt cho cơ thể.
• Cá hồi tự nhiên: Cá hồi không chỉ có hàm lượng dinh dưỡng cao, cá hồi còn giúp não bộ kiểm soát thân nhiệt hiệu quả.

Video hướng dẫn cách xử lý khi bị say nắng

[Hướng dẫn Sơ Cấp Cứu] XỬ LÝ “SAY NÓNG – SAY NẮNG”

Say nắng nên làm gì? Cách xử lý say nắng hiệu quả ai cũng làm được